MÙA XUÂN LẠI VỀ ! (Tản văn Bùi Nguyễn Trường Kiên)

Quán cà phê bên một góc ngả ba, ngày cuối năm. Tôi ngồi nhâm nhi cà phê và nhìn và nghe và…

Khó lòng đoán được tuổi của người đàn ông ấy. Năm mươi, sáu mươi hay hơn nữa cũng không chừng. Ông đứng nép bên một góc ngã ba đường và nhẫn nại thổi những khúc nhạc từ chiếc ống tiêu bé xíu. Chỉ còn vài ngày nữa là Tết, tiếng tiêu của ông mong manh như một làn khói mỏng; có lúc nó như tan đi trong tiếng gầm rú của những chiếc xe gắn máy, đang ngược xuôi, có lúc tiếng tiêu ấy như đặc lại, buồn đến chạnh lòng!

Tôi lặng nhìn người đàn ông ấy. Ông lặng lẽ đứng bên chiếc xe cũ kỹ của mình; chiếc xe cũ đến độ, chẳng thể nào đoán được màu sơn trước đây của nó là màu gì và lại có cảm tưởng rằng, chiếc xe ấy chỉ dùng để đẩy đi, chứ chẳng thể nào cỡi được. Phía trước ghi-đông xe của ông là chiếc túi vải lớn, được dùng để chứa những ống tiêu, ống sáo bằng trúc. Tôi nhẩm đếm, có đến hơn ba mươi chiếc vừa sáo, vừa tiêu.

“Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào. Tình mẹ tha thiết như dòng suối hiền ngọt ngào…” – Tiếng sáo của người đàn ông vút cao. Tôi đưa mắt quan sát những người đang ngồi trong quán cà phê, xem phản ứng của họ thế nào, khi chợt nghe một bài hát đã ra đời lâu lắm rồi. Dường như chẳng mấy ai quan tâm. Ngay khi tôi cảm thấy tiếc cho tiếng sáo không được cất lên đúng chỗ, thì bất chợt tôi nghe tiếng người đàn ông ngồi bàn bên cạnh cất lên: “Chà, lâu lắm mới nghe bài này…”. Cô gái ngồi cùng bàn với ông ta hỏi: “Bài này là bài gì vậy thầy?”. “Bài Lòng mẹ của Y Vân. Em chưa nghe bài này bao giờ à?”. Cô gái lắc đầu: “Dạ chưa. Đây là lần đầu tiên em nghe”. Hai thầy trò họ bắt đầu tập trung vào câu chuyện liên quan đến bài hát. Tôi không tò mò nữa. Nên chẳng biết họ nói tiếp những gì.

Điều mà tôi không thể dứt ra được là tâm trí cứ mãi nghĩ về người đàn ông bán sáo, tiêu.

Gần một giờ đồng hồ, phải có đến hàng trăm người đi ngang qua, nhưng chẳng một ai để ý đến người đàn ông khốn khổ ấy. Bởi không để ý nên nào có một ai dừng lại. Bởi không ai dừng lại nên ông chẳng có lấy một khách hàng...! Vậy mà ông vẫn không hết hy vọng. Bởi còn hy vọng nên ông vẫn đứng đó, và thổi... Mỗi lần ông lấy hơi và bắt đầu thổi, đôi má nhăn nheo và sạm nắng của ông lại phùng lên, tròn xoe như hai quả chanh khô. Vẻ mặt của ông lúc thổi tiêu, nét nghệ sĩ thì ít, mà khắc khổ thì nhiều!

Đá trong ly cà phê buổi sáng của tôi đã tan đi tự lúc nào. Vài ngàn đồng cho một ống tiêu mà tôi là khách hàng duy nhất, thì có giúp gì được cho ông! Những đứa trẻ mà ông cần, chẳng hiểu sao sáng nay chúng ở tận đâu, chẳng một đứa nào có mặt. Hay chúng đang mãi mê với những trò chơi điện tử, đang xúm xít bên những chiếc đàn organ có đến hàng trăm điệu thức, mà từ loại nhạc cụ ấy nếu cần chúng chẳng phải tốn hơi mà vẫn có thể cho vút lên những tiếng tiêu, tiếng sáo...?

Ai sẽ nói cho những đứa trẻ hôm nay hiểu rằng, nếu không có những đoạn trúc từ những lũy xanh quê nhà; nếu không có những bàn tay khéo léo tạo nên những chiếc ống sáo, ống tiêu và nếu không có những làn hơi... thì hôm nay các em làm sao có được những âm thanh ấy từ chiếc organ hiện đại của mình?

Hy vọng sẽ mãi còn, nhưng sự đợi chờ thì bao giờ cũng có hạn. Người đàn ông lặng lẽ dời đi nơi khác. Lòng tôi bổng dưng buồn và chẳng sao ngăn được tiếng thở dài, khi chợt nghĩ, tiếng tiêu của ông rồi sẽ cất lên ở đâu đó, nhưng cũng lại lạc lõng đến quặn lòng...! 

■

Nếu có cô gái nào đó ngồi bó gối ở góc tối căn phòng chật ních người - những người bạn cùng thuê chung nhà, để một mình lặng lẽ chiêm nghiệm nỗi buồn; thì cũng có những cô gái khác âm thầm ngồi khóc bên vạc cỏ ngoài sân, khi bạn bè đang say giấc. Mùa xuân đã cận kề, vậy mà họ - những cô gái xa quê, đã chẳng có cơ hội để sum họp với gia đình. 

Ngày nối ngày, họ làm quần quật như một cái máy, nhưng đồng lương hàng tháng lại như những giọt nước hiếm hoi rơi xuống sa mạc - nhanh chóng tan biến ngay khi vừa chạm vào. Thế nhưng nào đã hết, cơn bão suy thoái kinh tế đã làm cho chủ của họ trở thành những ông, bà “chúa chổm”. Hàng ngàn công nhân của một doanh nghiệp và hàng vạn công nhân ở nhiều doanh nghiệp, đã rơi vào cảnh... tiến thoái lưỡng nan: tiếp tục làm thì rơi vào cảnh nợ chồng lên nợ, mà bỏ đi thì mất trắng những tháng lương. Họ rời xa quê để mong có việc làm, vậy mà cứ phải rủ nhau... nghỉ việc. Điều đó dần trở nên quen thuộc, như họ đã dần quen nhịn đói, quen qua quít với những bữa cơm chỉ có rau và mắm! 

Cuối năm, lắm người ngồi trong những căn phòng máy lạnh để bàn chuyện thế sự, tán chuyện hưởng nhàn, thụ lộc… chẳng biết họ có hay rằng, đâu đó trong rất nhiều “góc khuất” của đất nước hàng ngàn năm văn hiến này, có không ít “đồng bào” của họ đang chạy vạy miếng ăn!?

■

Xét cho cùng, cuộc đời luôn có hai mặt – niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và bất hạnh, ngọt ngào và đắng cay… Thôi thì, mong cho những gì không hay, chưa tốt của ai đó sẽ mau chóng trôi qua, để nụ cười lại nở trên môi vào những ngày đầu năm mới.

Mùa xuân chẳng của riêng ai, nên lại thêm một mùa xuân mới đang về…

Những ngày cuối năm Quý Tỵ, 2013

B.N.T.K

Bài đăng trên báo Xuân 2014

 Khoa Học Phổ Thông - Chuyên đề SK